Mensenrechtenverdediger David Ravelo zat 7 jaar in de gevangenis voor een misdrijf die hij nooit gepleegd heeft. Het is ondertussen meer dan 11 jaar geleden dat hij gearresteerd werd, hoog tijd om eens terug te blikken.
De aanklacht tegen David Ravelo kwam in 2008 terwijl ex-commandant Mario Jaimes Mejía ‘El Panadero’ van de paramilitaire groep Autodefensas Unidas de Santander y Cesar in de Itagüí gevangenis zijn straf uitzat voor deelname aan de moord op 7 mensen en de verdwijning van 25 mensen in het noordoosten van Barrancabermeja op 16 mei 1998. Deze gebeurtenis was het begin van de paramilitaire overname van de oliestad. David Ravelo was op dat moment woordvoerder van de Regionale Corporatie voor de Verdediging van Mensenrechten (CREDHOS) en een bekend figuur in Barrancabermeja. Hij sprak zich publiekelijk uit tegen de gebeurtenissen van 16 mei.
Vandaag zit David Ravelo onderuitgezakt op de bank van het kantoor van PBI in Barrancabermeja en vertelt over zijn ervaringen. “Ze hadden al vaker geprobeerd om van me af te komen,” vertelt hij. David is getuige geweest van de meest bloederige jaren van de oorlog in Barrancabermeja, de belangrijkste oliestad van Colombia. Vanaf 1993 zat hij al 3 jaar in de gevangenis na beschuldiging van opstand, maar later werd hij vrijgesproken vanwege willekeurige gevangenneming. Vanaf het jaar 2000 begonnen David Ravelo en de andere bestuursleden van CREDHOS – een organisatie die zich inzet voor de rechten van boeren in de regio Magdalena Medio – doodsbedreigingen te krijgen van paramilitairen. In 2005 moest David Ravelo vluchten vanwege de aanhoudende bedreigingen en in 2006 werd door de paramilitairen een plan voorbereid om David de vermoorden. “Vanwege de nationale en internationale begeleiding die ik had, besloten deze mannen om me niet fysiek te vermoorden. In plaats daarvan zouden ze me juridisch vermoorden.”
In 2008 zag ‘El Panadero’ zijn kans schoon. De wet van Vrede en Recht in Colombia (Wet 975, 2005) stond veroordeelde paramilitairen toe om eerder de gevangenis te verlaten als zij openlijk zouden vertellen over de misdrijven die ze hadden gepleegd. Toen ‘El Panadero’ voor het Hoge Tribunaal van Vrede en Recht in Medellín verscheen, besloot hij echter om niet zijn eigen misdrijf op te biechten maar om David Ravelo aan te klagen voor het plannen van de moord op een ambtenaar in 1991. Het enige ‘bewijs’ dat hij hiervoor had was de getuigenis van een andere paramilitair die hij had ontmoet in de gevangenis. Al snel kwam er een andere getuigenis bij van Anti-Terrorisme Aanklager William Pacheco, voormalig politieman en veroordeeld voor banden met paramilitaire groeperingen.
Er waren maar 2 (tegenstrijdige) getuigenissen die de aanklacht ondersteunden en wel 30 getuigenissen tegen de aanklacht, maar toch werd David Ravelo in 2010 veroordeeld tot 18 jaar gevangenis. David herinnert het zich nog goed. “Ik was thuis en werd gebeld door het secretariaat van CREDHOS. Ze zeiden dat er bij het kantoor mensen van het Criminele Onderzoekskantoor op me wachtten. Toen ik aankwam werd ik opgepakt en meegenomen.”
“De gevangenis kreeg me niet klein.”
Op 14 september 2010 komt David Ravelo aan in de gevangenis in Bogotá, waar hij uiteindelijk 5 jaar zal blijven tot zijn overplaatsing naar de gevangenis in Barrancabermeja. David zit echter niet stil. In de gevangenis komt hij op voor de bescherming van de rechten van de gevangenen. Hij voert campagne met posters en speeches en organiseert een hongerstaking met 200 gevangenen om respect af te dwingen van de gevangenisbewaarders. “Dit was mijn manier om met de situatie om te gaan. Ik bood weerstand door op te komen voor de rechten van de gevangenen en hun families. Ik ging eigenlijk gewoon door met mijn werk als mensenrechtenverdediger. Ik voelde me niet opgesloten.”
Ondertussen ging de juridische strijd voor vrijlating door, zonder succes. Na een nieuwe tegenslag in de rechtbank van Santander in 2013, besloten de advocaten van David Ravelo om naar de Inter-Amerikaanse Commissie van Mensenrechten (IACHR) te stappen. In 2016 wordt in Colombia het vredesakkoord getekend, terwijl David nog steeds achter slot en grendel zit. Als onderdeel van het vredesakkoord wordt een speciaal rechtssysteem opgezet voor misdaden in oorlogstijd, de Jurisdictie voor Vrede (JEP). Zijn zaak komt voor de JEP en er wordt besloten tot voorwaardelijke vrijlating.
De wereld is veranderd wanneer David Ravelo uit de gevangenis komt. Zijn zoon van 3 jaar is nu een jongeman van 11 die hem uitlegt hoe WhatsApp werkt. Barrancabermeja is een stad met brede straten en hoge gebouwen, en de oudste guerrilla-groep van het land is nu een politieke partij.
‘El Panadero’ heeft ondertussen zijn bijdrage aan de ontvoering en verkrachting van journaliste Jineth Bedoya opgebiecht en zit hiervoor 28 jaar in de gevangenis. Ook loopt er een proces tegen hem vanwege foutieve getuigenis en procedurele fraude. Ook ex Anti Terrorisme Aanklager William Pacheco zit nu in de gevangenis in Bogotá vanwege verdwijning van een jongeman in 1991.
11 jaar na zijn arrestatie is David Ravelo nog steeds actief in de verdediging van mensenrechten. “Ik heb alles al meegemaakt, er is niets wat me nog kan verrassen: de vervolging, bedreigingen, pogingen om me te vermoorden, moeten vluchten, de gevangenis.. Maar ik leef nog. Alles wat ik heb is het leven en ik zal er alles uit halen wat erin zit!”
Diego Lantero & Inge van der Spek