Social Justice Centers Traveling Theatre won de Upcoming HRD van het jaar award tijdens de jaarlijkse HRD Awards. Bron: PBI Kenya
Wisseling van de politieke wacht
De start van het 2023 was niet makkelijk voor mensenrechtenverdedigers in Kenia; in januari 2023 werd LHBTIQ+ activist Edwin Chiloba vermoord. Zijn dood leidde tot solidariteitsprotesten in Kenia waarbij meerde mensenrechtenverdedigers werden opgepakt. Positiever was het nieuws dat de strafzaak tegen de politieagenten, die ervan werden verdacht mensenrechtenadvocaat Willie Kimani, zijn cliënt Josephat Mwenda en hun chauffeur Joseph Muiruri te hebben vermoord, heeft geresulteert in celstraffen. 2023 was ook het eerste bestuursjaar van Kenia’s nieuwe president William Ruto.
Hoewel Ruto al op 13 september 2022 officieel ingehuldigd werd, riep oppositieleider Raila Odinga op tot massa protesten in begin 2023. Protestanten werden met traangas, waterkanonnen en waarschuwingsschoten uit elkaar gedreven met als triest dieptepunt de dood van student William Mayange door politiegeweld. Naar aanleiding van de protesten heeft PBI Kenia, in samenwerking met de Police Reforms Working Group Kenya [PRWG], een statement gepubliceerd waarin de noodzaak van het recht om te protesteren onderstreept werd. Een aantal dagen later hebben William Ruto en Raila Odinga het land toegesproken en het belang van een dialoog benadrukt waarna de protesten afnamen.
LHBTIQ+ beweging en gender-gerelateerd geweld in Kenia
Het recht om te protesteren speelt een belangrijke rol bij het democratiserend proces dat mensenrechten vastlegt. Voor Keniaanse LHBTIQ+ activisten werd het steeds moeilijker om hun stem te laten horen in 2023. Nadat de Supreme Court bekend maakte dat zij minder rechtszaken gaan behandelen die aangevraagd worden door LHBTIQ+ organisaties, nam het anti-LHBTIQ+ sentiment toe. Dit alles gebeurde in een context waarin buurland Uganda een wet aannam die homoseksualiteit strafbaar stelt en LHBTIQ+ mensen uitsluit voor gezondheidszorg.
Een van de muurschilderingen tegen gender-gerelateerd geweld in Mathare; “gender-gerelateerd geweld in communities”. Bron: PBI Kenya
Over de jaren heen heeft PBI Kenia standvastig mensenrechtenverdedigers gesteund die zich uitspreken tegen gender- gerelateerd geweld. In 2023 heeft PBI Kenia in samenwerking met Women Human Rights Defenders artistieke uitingsvormen gebruikt om gender-gerelateerd geweld aan de kaak te stellen. Door middel van imposante muurschilderingen op publieke plekken in Nairobi proberen de makers emoties, dialogen en bewustzijn te creëren voor gender-gerelateerd geweld en de impact hiervan voor individuen en de maatschappij. Het eindresultaat was geen doel op zich, maar het artistieke proces van concept naar realisatie was een krachtig middel om gedachtes en gesprekken over gender-gerelateerd geweld te stimuleren.
Community dialogen: bruggen bouwen tussen
mensenrechtenverdedigers, burgers en overheid
Ontmoeting tussen politie en mensenrechtenverdedigers in Kayole. Bron: PBI Kenya
Ook in 2023 bleef de beweging van mensenrechtenverdedigers sterk in Kenia. Vanaf maart tot het einde van 2023 heeft PBI Kenia samen met Kayole Community Justice Centre, Kibera Social Justice Centre en het Mathare Network een project gestart waarin de verbetering van relaties tussen mensenrechtenverdedigers, burgers en veiligheidstroepen in bepaalde regio’s centraal stond. Met de steun van het Duitse Ministerie van Buitenlandse Zaken (Institut für Auslandsbeziehungen), PBI Kenia en de zojuist genoemde betrokkenen zijn er community dialogen georganiseerd met lokale opinieleiders, religieuze leiders en politieke leiders. Deze bijeenkomsten hadden als doel om gemeenschappelijke problemen te herkennen, om naar oplossingen te werken en om de effectiviteit van de inzet van veiligheidstroepen in de regio’s Mathare, Kibera, en Kayole te evalueren. Een belangrijk resultaat van de community dialogen is dat locals ervan verzekerd zijn dat politieagenten van de Kibera Police Station Deputy geen steekpenningen ontvangen.
Mensenrechtenverdedigers uit Kibra ontmoeten de politieagenten en leren over elkaars bezigheden. Bron: PBI Kenya
Lokale mensenrechtenverdedigers zijn uitgenodigd op het politiebureau en hebben alle agenten ontmoet. Een grote stap vooruit gebeurde in oktober en november tijdens de community dialogen tussen mensenrechtenverdedigers en politieagenten. In eerste instantie liepen de spanningen hoog op met
verwijten van beide kanten; de politie betichtte de community ervan onderdak te bieden aan criminelen, en mensenrechtenverdedigers beschuldigde de politie van buitensporig geweld. Echter, terwijl de dialoog voortduurde kwam men dichter bij elkaar en werd er een overeenstemming bereikt om tot een betere verstandhouding te komen.
Meer ondersteuning buiten Nairobi
PBI Kenia heeft haar werkzaamheden uitgebreid naar regio’s buiten de hoofdstad Nairobi namelijk naar Kisumu, Isiolo, en Kilifi. Volgens de overheid zijn daar significant meer mensenrechtenschendingen zoals gender-gerelateerd geweld, landonteigening en een gebrek aan toegang tot juridische hulp. In deze regio’s hebben vertegenwoordigers van PBI Kenia een aantal sterke vrouwenrechtenverdedigers ontmoet die niet alleen de problemen zien in hun community, maar ook de moed hebben om de situatie te verbeteren voor iedereen. PBI Kenia ondersteunt deze mensen door het gezamenlijk organiseren van trainingen, het faciliteren van psychosociale support en het uitbreiden van hun professionele netwerk.
Belanghebbenden ontmoeten elkaar tijdens het vrouwenrechtenverdedigers project in Kilifi. Bron: PBI Kenya
Vooruitblik
Volgende week gaan wij kijken hoe PBI Kenia het eerste kwartaal van 2024 heeft beleefd. Mocht u vragen of opmerkingen hebben, dan kunt u met ons in contact komen via kenia@peacebrigades.nl