Ieder jaar reikt het Ministerie van Buitenlandse Zaken de Mensenrechtentulp uit om moedige mensenrechtenverdedigers te steunen in het belangrijke werk dat zij doen. Dit jaar was onder andere de door PBI gesteunde Guatemalteekse mensenrechtenverdedigster, Lorena Cabnal, genomineerd.
De Mensenrechtentulp is een prijs voor personen of organisaties die op een vernieuwende manier de mensenrechten in de wereld bevorderen. Sinds 2018 wordt deze uitgereikt door het van Buitenlandse Zaken. Nederland vindt het werk van lokale mensenrechtenverdedigers belangrijk en waardevol. De winnaars van de Mensenrechtentulpen ontvangen financiële steun om hun werk voort te zetten.
Minister Blok van Buitenlandse Zaken gaf tijdens de uitreiking van de award veel aandacht aan de drie genomineerde mensenrechtenverdedigers:
“Een inheemse feministe uit Guatemala, een dokter uit Soedan en een transseksuele vrouw uit Armenië. 3 zeer verschillende mensen, maar ze hebben 1 ding gemeen: ze hebben allemaal geleden op een manier die hen sterker maakte. En ze zijn zich allemaal bewust van wat anderen moeten doormaken. Daarom vechten ze nu voor de menselijke waardigheid. Voor gelijkheid. Met andere woorden: voor de grondrechten van anderen.
Om deze reden zijn ze alle drie genomineerd voor de jaarlijkse Human Rights Tulip. Een prijs die door de Nederlandse overheid wordt uitgereikt aan mensen die de mensenrechten bevorderen en ondersteunen, op een vreedzame en innovatieve manier.”
Namens de Nederlandse regering overhandigde minister Blok op 10 december 2020, tijdens een mooi en indrukwekkend (online) evenement, de Mensenrechtentulp aan Lilit Martirosyan, een transgender vrouw uit Armenië. PBI feliciteert Lilit van harte met het winnen van deze prestigieuze prijs.
Lorena Cabnal
Hoewel ze de Mensenrechtentulp 2020 niet heeft gewonnen, willen we toch ook graag nog aandacht vragen voor Lorena Cabnal. De finaliste van deze prijs staat onder begeleiding van PBI Guatemala en wordt dus met haar organisatie, het TZK’AT Network of Ancestral Healers of Community Feminism from Ixmulew, beschermd door PBI. Zij behoort tot een organisatie van inheemse vrouwen die in verschillende regio’s van Guatemala het leven, vrouwenrechten, natuurlijke hulpbronnen en grondgebied verdedigen. De organisatie werd in oktober 2015 opgericht door tien vrouwelijke mensenrechtenactivisten met als doel elkaar te begeleiden en ondersteunen. Al deze vrouwen hebben te maken gehad met vervolging, stigmatisering, doodsbedreigingen, territoriale ontheemding, criminalisering en seksueel geweld.
Toespraak Minister Blok over Lorena Cabnal
“Lorena Cabnal, de inheemse feministe, die opgroeide in de donkerste jaren van de Guatemalteekse burgeroorlog. Van jongs af aan had Lorena te maken met seksueel geweld, door toedoen van haar vader. En ze was niet de enige in haar gemeenschap.
Zoals je zelf hebt gezegd, Lorena, vinden veel meisjes die opgroeien in inheemse gemeenschappen het normaal om tegen hun wil te worden meegenomen. Als ze 12 of 13 jaar oud zijn.
Dat het normaal is, om de vrouw van een man te zijn. Om 5 kinderen of meer te hebben tegen de tijd dat je 25 bent. Om mannen je als vuil te laten behandelen als ze niet graag bij je wonen. En waarschijnlijk nooit toegang hebben tot onderwijs, omdat je familie verwacht dat je kookt, en dat je werkt aan de koffieoogst op de boerderij. Werk, trouwens, waar je nooit voor betaald zal worden.
Dat is het leven dat veel meisjes die je kent, leiden. En de reden waarom een van je vriendinnen je ooit vroeg: Lorena, je weet hoe kinderen rechten hebben. Denk je dat vrouwen ook rechten hebben?’.
Je moest aan die vraag denken, Lorena. En vanaf dat moment, zei je later, begon voor jou een besef van gender te ontstaan. Een bewustzijn van het vrouw zijn. Omdat je dacht: “Waarom bestaat mijn inheemse regering, de Xinkaanse regering, uit 357 mannen? En geen vrouwen? “Waarom werken alleen mannen als spirituele gidsen. Waarom zijn zij degenen die de grote ceremonies uitvoeren? En staan vrouwen aan de zijlijn. Waarom zijn vrouwen in mijn gemeenschap het meest verarmd? En waarom, als inheemse mensen zo vaak spreken over vrede en liefde, plegen velen seksueel geweld?
Toen besloot u dat er iets moest gebeuren. En de rest, kan ik nu zeggen, is geschiedenis. Want vanaf dat moment, Lorena, begon je in het geheim ontmoetingen te organiseren met andere vrouwen. Samen maakten jullie een lijst van alle dringende behoeften die vrouwen in jullie gemeenschap hadden. Zoals voedsel voor kinderen. Eten voor zichzelf. En manieren om tienerzwangerschappen en moedersterfte te voorkomen.
De volgende stap was het kloppen op deuren, en het schrijven van veel brieven, om organisaties te vragen je te helpen. Wat uiteindelijk resulteerde in de start van de Vereniging voor Inheemse Vrouwen van Santa Maria Xalapan, in 2004.
En nu, Lorena, 16 jaar later, maak je deel uit van het netwerk van voorouderlijke genezers, heb je drie scholen voor politiek onderwijs opgericht – elk met ongeveer 30 vrouwen per jaar. Je hebt meer dan honderd inheemse vrouwen geleerd hoe ze moeten lezen, hoe ze moeten schrijven, hoe ze anticonceptie moeten gebruiken en hoe ze gedwongen zwangerschappen moeten vermijden. Met andere woorden, je hebt vrouwen geleerd hoe ze hun leven kunnen veranderen. En even belangrijk: hoe te genezen.
Tegelijkertijd ben je druk bezig geweest met beschuldigingen tegen seksuele delinquenten en leiders van mensenhandelnetwerken, zodat er recht kan worden gedaan en vrouwen een echt veilig leven kunnen leiden. Zoals in het geval van een arm inheems meisje – slechts 16 jaar oud – dat door iemand werk werd aangeboden. Samen met haar 7 maanden oude baby ging ze naar zijn huis. Waar ze werd ontvoerd, gedrogeerd en seksueel misbruikt, door mannen die banden hadden met de georganiseerde drugshandel. Ze hielden haar 3 maanden gevangen en gaven haar baby op voor legale adoptie.
Het was dankzij jou, Lorena, dat dit arme jonge meisje werd gered. Ze kreeg zelfs haar baby terug. De man die verantwoordelijk was voor de ontvoering werd later in de gevangenis gezet.
Maar het was een lang, moeilijk en gevaarlijk proces. Een proces dat je ook voor je eigen leven liet vrezen. Maar de gevaren maakten je niet bang, Lorena. Je bleef vechten voor de rechten van vrouwen en meisjes. Ook al werd je verbannen uit je gemeenschap, en ook al moeten jij en je 11-jarige dochter nu ver weg wonen van de plek waar je bent opgegroeid. Toch ga je door met je strijd. Zodat op een dag alle mensen vrij en in waardigheid kunnen leven. En daarvoor verdien je ons grootste respect.
Ik wil dat je weet, Lorena, dat gelijke rechten voor vrouwen en meisjes een belangrijk onderdeel is van het Nederlandse mensenrechtenbeleid. En we zullen er alles aan doen om de positie van vrouwen en meisjes wereldwijd te blijven verbeteren. Niet alleen omdat gendergelijkheid cruciaal is voor het beëindigen van geweld en het opbouwen van duurzame vrede, maar ook omdat vrouwenrechten mensenrechten zijn.
Dank je wel Lorena.”
Het online evenement is terug te kijken via deze link.
De toespraak over Lorena is te zien vanaf 24:40