Nicaragua: de gevolgen van orkanen Eta en Iota voor een land in crisis

In minder dan twee weken tijd werd het Nicaraguaanse grondgebied door maar liefst twee orkanen getroffen: Eta op 3 november en Iota op 17 november. In dit artikel zullen we eerst ingaan op de directe gevolgen van de twee orkanen voor het land en zijn bewoners. Vervolgens zullen we stilstaan bij de bezorgdheid van lokale organisaties over de vraag of humanitaire hulp uiteindelijk wel echt terechtkomt bij de hulpbehoevenden.

Sinds begin dit jaar zet PBI zich in voor de bescherming van Nicaraguaanse mensenrechtenverdedigers door vanuit Costa Rica trainingen te geven aan sociale organisaties en gemeenschappen in ballingschap. Kijk hier voor meer informatie.

Eta en Iota: de impact van twee orkanen in twee weken tijd

Eta kwam in Nicaragua aan land als orkaan van de vierde categorie, met windsnelheden tot 220 km/uur. Meer dan twee miljoen Nicaraguanen ondervonden last van de orkaan, met name in de Región Caribe Norte, de Triángulo Minero (tussen de plaatsen Bonanza, Siuna en Rosita), Nueva Segovia, Jinotega en Chinandega. Eta bracht onherstelbare schade toe aan 1890 woningen, 16 zorginstellingen en 45 scholen. Daarnaast raakte enkel in Nicaragua 901 kilometer aan wegen beschadigd. Iota kwam aan land als orkaan van de vijfde categorie en is op dit moment de orkaan die de meeste schade heeft aangericht in Nicaragua in de laatste 40 jaar en tegelijkertijd de krachtigste van het orkaanseizoen 2020.[1]

Dagen na de komst van de orkanen stierven er nog steeds mensen aan de gevolgen van beide orkanen: zo kwamen er vanwege de instabiliteit van de grond dagen na de komst van de orkanen nog steeds aardverschuivingen voor. Voor de periode tot eind november bevestigde de officiële informatie van de woordvoerder van de Nicaraguaanse regering de dood van 21 personen.[2] Het rapport van Monitoreo Azul y Blanco maakt daarentegen melding van 28 overleden personen, onder wie ook minderjarigen: 3 in Jinotega, 3 in de Región Caribe Norte, 1 in Nueva Segovia, 11 in Matagalpa, 1 in Boaco, 1 in León, 2 in Managua en 6 in Carazo.

Daarnaast schat het Centro Humboldt dat 20% van de groentegewassen verloren zijn gegaan en circa 20% van de lokale koffieproductie. Een paar dagen na de komst van orkaan Iota lieten Michael Healy en Álvaro Vargas, voorzitter en vicevoorzitter van het Consejo Superior de la Empresa Privada (COSEP), bijvoorbeeld weten dat “ongeveer 1,4 miljoen kilo aan geoogste bonen in gevaar is; evenals 17 vrachtwagens met kaas die op de Nicaraguaanse wegen zijn vast komen te staan; en 300.000 liter melk die alleen al op dinsdag 17 november niet is opgehaald”. De kans is helaas groot dat dit soort problemen tot een voedselcrisis zal leiden voor duizenden Nicaraguaanse families.[3]

Orkaan Iota zou volgens de Fundación del Río 23 autonome gebieden hebben getroffen en nog eens 17 beschermde gebieden, waaronder de zwaar getroffen stad Bilwi (Puerto Cabezas), waar veel inheemse en Afro-Nicaraguaanse volkeren wonen; evenals Haulover, een Miskita-gemeenschap die ook is gelegen in het Caribische kustgebied van Nicaragua.

Vanwege de gevolgen van orkaan Iota moesten meer dan 64.000 geëvacueerd worden, liet de directeur van het Nicaraguaanse Rode Kruis, Auner García,[4] weten, met name vanwege instortingen, aardverschuivingen en overstromingen van rivieren in het noorden van het land en langs de Pacifische kust. Officiële bronnen van de regering[5] lieten weten dat op 19 november maar liefst 70.000 families zonder drinkwater zaten en 123.981 woningen zonder elektriciteit.

Ook zouden die dag meer dan 103.000 personen verspreid over het hele grondgebied hulp hebben geboden. Daarnaast is er ook op regionaal en internationaal niveau veel hulp aangeboden: door de regering van de Verenigde Staten, de Central American Bank for Economic Integration (CABEI), de Caribbean Catastrophe Risk Insurance Facility (CCRIF), het United States Agency for International Development (USAID), de regering van Taiwan en door honderden sociale bewegingen en internationale hulporganisaties.[6] [7]

Alle foto’s in het artikel zijn van het Bloque Caribe en el Exilio (in Costa Rica).

Zorgen over de vraag of humanitaire hulp er uiteindelijk echt komt

Lokale gemeenschappen hebben echter hun zorgen geuit over de vraag of humanitaire hulp er uiteindelijk wel echt komt en of solidariteit niet wordt gecriminaliseerd.[8] “Sociale organisaties, oppositiebewegingen en mensenrechtenverdedigers hebben al melding gemaakt van het feit dat betrokken autoriteiten de bevoorrading van humanitaire hulp zouden hebben verhinderd voor de slachtoffers van orkaan Eta.”

Bovendien is de impact van de twee orkanen op emotioneel vlak ook onmetelijk groot voor de getroffen Nicaraguanen. In een getuigenisverslag dat verscheen in de krant Confidencial[9] vertelden sommigen dat er op het moment dat Iota aankwam in het Caribische kustgebied van Nicaragua een wind waaide die klonk als het grommen van een leeuw, dat de bomen met een ongekende snelheid schommelden in de wind, dat de daken van de huizen waaiden, dat de rivieren bezweken en dat de duisternis overal in het Nicaraguaanse Caribische gebied leek te heersen.

Daarnaast liet de nationale noodsituatie zien dat de evacuatiecentra niet in een goede toestand verkeerden: “gebrek aan eten, gebrek aan matrassen om op te slapen en gebrek aan COVID-19-maatregelen waren redenen waarom een aantal mensen de centra verliet”. De bevolking eist de onmiddellijke hulp van de betrokken autoriteiten. Er zouden veel getroffen families zijn en er zou weinig actie worden ondernomen. Ook de gemeenschap van Nicaraguanen in ballingschap sluit zich aan bij deze publieke eis. Zij hebben in direct contact gestaan met familieleden, vrienden, organisaties, zorgmedewerkers en journalisten om uit eerste hand de gevolgen van Eta en Iota te horen. Zij blijven zich inzetten voor hun land, door middel van hulpcampagnes vol berichten over hoop, solidariteit en het bundelen van krachten.

Hoewel de mogelijkheden om in actie te komen wellicht wat beperkt zijn, hebben de mensenrechtenverdedigers die PBI begeleidt vanuit hun ballingschap in Costa Rica ook hun bezorgdheid geuit. Jacob Ellis Williams, die lid is van het coördinatieteam van het Bloque Caribe en el Exilio in Costa Rica, geeft aan dat “er een gebrek aan fijngevoeligheid en interesse is van bestuurders om voor, tijdens en na de orkanen het welzijn, de veiligheid en de fysieke integriteit van de getroffen Caribische bevolking te garanderen. De directie van CEJUDHCAN (Centro por la Justicia y Derechos Humanos de la Costa Atlántica de Nicaragua) verzoekt de internationale gemeenschap om een monitoringsmechanisme te creëren, zodat de humanitaire hulp die is bedoeld voor de slachtoffers van de orkanen Eta en Iota in de Región Caribe Norte ook daadwerkelijk bij de hulpbehoevenden terechtkomt en niet wordt gepolitiseerd.”[10]

In ieder geval dient de wijze waarop de noodsituatie wordt aangepakt in overeenstemming te zijn met de humanitaire regels en normen die Nicaragua zelf ook heeft ondertekend: hulp moet op integrale wijze worden geboden en zonder mensenrechten te schenden, aan iedereen die is getroffen door de orkanen. Politieke belangen zouden hier geen invloed op mogen hebben.

Als u de door de orkanen getroffen gemeenschappen in de Nicaraguaanse Cariben wilt ondersteunen, kunt u geld doneren via de volgende organisaties zonder winstoogmerk: Trocaire en World Vision.