Peace Brigades International is een nieuw begeleidingsproject gestart voor leden van Nicaraguaanse organisaties, sociale groeperingen en individuele mensenrechtenverdedigers die momenteel in Costa Rica in ballingschap leven. Het project heeft als doel om Nicaraguanen te begeleiden die zich genoodzaakt hebben gezien om hun land te verlaten vanwege het toegenomen politieke geweld, maar die nog wel banden hebben met Nicaraguaanse mensenrechtenbewegingen en die verwachten om terug te keren zodra de omstandigheden dat toelaten.
Dit is een nieuw en tijdelijk project dat als hulpmiddel bedoeld is voor de mensenrechtenverdedigers om te kunnen werken aan strategieën ter versterking en ter bescherming van de organisaties en gemeenschappen, gericht op peacebuilding en met een psychosociale en aan gender gerelateerde invalshoek.
Het project wil de impact van gedwongen verhuizing op de mentale gezondheid ter sprake brengen. Daarnaast wil het de ontwikkeling van netwerken bevorderen evenals het onderlinge vertrouwen tussen de mensenrechtenverdedigers. Samen met de workshops op het gebied van bescherming en veiligheid hoopt PBI dat deze aanpak de gemeenschap helpt om actief te blijven en dat de mensenrechtenverdedigers de schendingen van mensenrechten in Nicaragua blijven aankaarten, ondanks dat ze zich buiten de Nicaraguaanse grenzen bevinden.
De context van de Nicaraguaanse crisis
Op 11 maart liet The Guardian het volgende weten: “Het Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties heeft gewaarschuwd dat inmiddels meer dan 100.000 mensen zijn gevlucht voor vervolging in Nicaragua en dat de cijfers nog steeds stijgen, twee jaar nadat het land is weggezonken in een sociale en economische crisis.”
The Guardian voegt daar het volgende aan toe: “Costa Rica, het buurland van Nicaragua, heeft het merendeel van de vluchtelingen en asielaanvragers opgenomen, namelijk twee derde, oftewel 77.000 mensen. Nog eens 8.000 zijn naar Panama gevlucht en 9.000 naar Europa, terwijl Mexico 3.600 Nicaraguanen heeft opgevangen. Wereldwijd zijn 103.600 Nicaraguanen naar het buitenland uitgeweken.”
In september 2019 had Associated Press laten weten dat volgens het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens 20% van de gevluchte Nicaraguanen studenten zijn die deel hadden genomen aan de protesten; 23% mensenrechtenverdedigers of leiders van sociale en rurale bewegingen; en 18% mensen die de demonstranten voedsel, medicijnen en een veilig onderkomen hadden verschaft. Ook bevinden zich onder de vluchtelingen veel artsen, journalisten en ex-soldaten of politieagenten die weigerden om mee te doen aan de onderdrukking.
De huidige crisis is deels geworteld in de protesten die in april 2018 begonnen.
Op dat moment, zo stelt Reuters, “besloten duizenden Nicaraguanen de straat op te gaan om te protesteren tegen de controversiële veranderingen aan het sociale zekerheidsstelsel, waarbij werd getracht de kosten voor werknemers en werkgevers te verhogen en de pensioenen te verlagen.”
Een jaar na het begin van de protesten gaf Amnesty International het volgende aan: “De regering van president Ortega gaat nog altijd door met haar strategie van onderdrukking en mensenrechtenschendingen, ondanks de herhaaldelijke oproep van internationale organisaties en de krachtige inspanningen van het maatschappelijke middenveld om een snelle oplossing te vinden die de rechten van de bevolking respecteert.”
Het leven is een uitdaging voor de Nicaraguanen in ballingschap in Costa Rica
Associated Press schrijft het volgende: “Enkele burgers die eerder tot de middenklasse behoorden hebben nu problemen om eten op tafel te kunnen zetten en een dak boven hun hoofd te houden, terwijl anderen van de arbeidersklasse tot grote armoede zijn vervallen.”
The New York Times benadrukt dat “het merendeel van de Nicaraguanen die sinds de lente [van 2018] de grens met Costa Rica zijn overgestoken bij familie of vrienden zijn ingetrokken. Anderen zijn geëindigd in zogenaamde opvangcentra, gevestigd in goedkope hotels, weer anderen in de rosse buurt van San José, waar religieuze groeperingen en andere gemeenschapsorganisaties hun kamers betalen. En er zijn er zelfs die in parken en op straat hebben geslapen of die zijn opgevangen door individuele personen.”
Niet zo lang geleden liet Havana Times het volgende weten: “Francisca Ramírez, een van de meest erkende sociale leiders in Nicaragua moest het land [in september 2018] verlaten. (…) Bij aankomst in Costa Rica, stuitte Ramírez op een humanitaire crisis onder de Nicaraguanen die vanwege de crisis [in eigen land] waren gevlucht.” Associated Press wijst erop dat “[Ramírez] vaak in één adem wordt genoemd met de vermoorde Hondurese milieuactiviste Berta Cáceres.”
The New York Times schrijft ook het volgende: “De Nicaraguaanse leiders van de straatprotesten, die nu behoren tot de meest gezochte mensen door de regering van Ortega, hebben hun toevlucht gezocht tot schuiladressen. Ze zijn bang dat de Nicaraguaanse regering spionnen naar Costa Rica heeft gestuurd om de demonstranten in ballingschap te vervolgen.”
Het Colectivo de Derechos Humanos de Nicaragua ‘Nunca +’ geeft aan dat zij die in Nicaragua zijn gearresteerd te maken hebben gehad met “seksuele mishandeling, verstikking door middel van plastic zakken, slagen en schoppen, elektrische schokken, het expres uitdrukken van sigaretten op de huid, het gebruik van de ‘Russische roulette’ en verbale mishandeling.”
En BBC schrijft dat “de enorme stijging van het aantal asielaanvragers [ook niet onopgemerkt is] gebleven onder de Costa Ricanen. Sommigen zijn de straat opgegaan om te protesteren. [In augustus 2018] liepen ongeveer 500 mensen in een mars naar het Parque de la Merced, een park in San José waar veel Nicaraguanen komen. Al wapperend met Costa Ricaanse vlaggen riepen ze “Weg met de Nicaraguanen” en bedreigden ze enkele vluchtelingen zelfs fysiek. Het was het eerste anti-buitenlandersprotest in Costa Rica in de moderne geschiedenis.”
Ondanks dat dit nieuwe project van PBI Costa Rica als basis heeft, heeft PBI eerder al in Nicaragua gewerkt.
Zoals op onze website staat, “verbleven tien vrijwilligers van PBI in september 1983 voor een korte tijd in Jalapa, in de buurt van de grens met Honduras, waar ze zich opstelden tussen de Contra’s die door de Verenigde Staten werden gesteund en de sandinistische strijdkrachten, met als doel meer bloedvergieten te verhinderen. Dit initiële werk van PBI werd later overgenomen en voortgezet door Witness for Peace.”
Het verhaal van Ileana Lacayo
Het is inmiddels alweer een jaar geleden dat we via het programma van Shelter City de Nicaraguaanse Ileana Lacayo in ons midden hadden. In een korte documentaire vertelt de journaliste en mensenrechtenverdediger over de traumatische gebeurtenis in Nicaragua die haar uiteindelijk deed besluiten om naar Costa Rica te vluchten.