Peace Brigades International

Psychosociale trainingen voor Nicaraguaanse ballingen in Costa Rica

Dit jaar is Peace Brigades International een nieuw project begonnen in Latijns-Amerika —het Nicaraguaproject in Costa Rica— dat begeleiding biedt aan Nicaraguanen in ballingschap. Sinds er in april 2018 een sociale crisis uitbrak in Nicaragua zijn er meer dan 100.000 Nicaraguanen in ballingschap gegaan. Daarbij heeft Costa Rica ongeveer 77.000 Nicaraguaanse vluchtelingen opgenomen.

Ballingschap zorgt er niet alleen voor dat mensen afscheid moeten nemen van het grondgebied van hun land. Het betekent ook dat mensen afscheid moeten nemen van persoonlijke en collectieve (levens)projecten; dat ze een heel nieuw bestaan op moeten bouwen, vaak ver verwijderd van het leven van hun naasten, van hun land, van de politiek, van de cultuur, van de religie, van de gewoonten en gebruiken; en dat ze vanuit ballingschap moeten werken aan het opbouwen van een heel nieuwe gemeenschap.

Het Nicaraguaproject biedt begeleiding aan boerenorganisaties, vrouwen en jongeren in ballingschap door middel van trainingen. Met deze trainingen willen we vanuit een genderperspectief de psychosociale gevolgen van ballingschap belichten en bespreken. Daarnaast willen we strategieën bieden ter bescherming, zelfhulp en versterking van organisaties.

De inhoud van de trainingen is vooral gericht op organisatorische en psychosociale versteviging. We proberen te werken vanuit de ervaringen en toekomstperspectieven van elke deelnemer, zowel op collectief als individueel niveau. We proberen ook continu de context en de risico’s te analyseren, zodat we kunnen werken aan beschermingsstrategieën ten aanzien van het sociaalpolitieke geweld in Nicaragua. Verder proberen we sociale netwerken te verstevigen, omdat we van mening zijn dat de kansen voor herstel liggen in het netwerk dat iemand heeft evenals in de interne versteviging van elke organisatie, waarvan vele door de situatie in Nicaragua gefragmenteerd en verzwakt zijn geraakt. Het idee is om op deze manier een kritisch en realistisch project op te zetten dat de specifieke behoeften van deelnemers op geen enkel moment uit het oog verliest.

De tocht van Nicaragua naar Costa Rica is voor ballingen alles behalve makkelijk. De psychische en emotionele bagage kan van mens tot mens verschillen. Ondanks deze psychische en emotionele wonden, beschikt de Nicaraguaanse gemeenschap van ballingen in Costa Rica nog steeds over erg veel veerkracht. En ook nog steeds over veel hoop: hoop dat ze ooit als volwaardig burgers weer terug kunnen keren naar Nicaragua.

In de korte tijd dat het project nu bestaat hebben we al gezien dat de sociale banden tussen verschillende mensen en organisaties zijn verstevigd, vooral vanwege de noodzaak om de rechten te verdedigen van de mensen die nog altijd in Nicaragua zijn en vanwege de problemen waar de mensen in ballingschap zelf tegenaan lopen.

Vandaag de dag vormt Covid-19 een nieuwe bedreiging voor het leven van de mensen in ballingschap, niet alleen omdat het virus gezondheidsrisico’s met zich meebrengt, maar ook omdat deze mensen zich al in een erg kwetsbare situatie bevinden. Ook tijdens de pandemie blijven de verdedigingsstrategieën zich met name richten op het verstevigen van lokale netwerken en het samenbrengen van inspanningen door middel van collectieve acties.

Net als bij alle andere PBI-projecten begeleiden we ook bij dit project mensenrechtenverdedigers en maken we gebruik van alle beschikbare en veilige communicatiemiddelen om personen en organisaties in ballingschap te bereiken. We proberen elke dag betrokken en fysiek aanwezig te zijn in de gemeenschappen, maar de laatste tijd gebeurt dat —logischerwijs— ook vaak virtueel.

Via de trainingen proberen we de belangen van de verschillende mensenrechtenverdedigers samen te brengen, van hen die zich continu uitspreken over het diepgewortelde verlangen naar ‘een vrij Nicaragua’.