In 2023 zal Emma het voorzitterschap van PBI Nederland overdragen aan Francis Meijners. Emma blikt daarom hieronder terug op haar tijd bij PBI en op het jaar 2022. Lees snel verder!
Ik kwam voor het eerst in aanraking met Peace Brigades International in 2006. Ik was net terug van een lange reis door Azië, waaronder door Nepal en ik was helemaal verliefd geworden op dit land. Ik stond ook op het punt om te beginnen aan mijn Master ‘European and International Human Rights Law’. Ik ging op zoek naar iets waar ik deze twee interesses kon combineren. Een zoektocht op het internet bracht mij op de aankondiging van een informatiedag van een mensenrechtenorganisatie dat net een project in Nepal was gestart. Ik heb mij direct ingeschreven.
Op de informatiedag ontmoette ik allerlei ‘PBIers’, waaronder Janine Tijhoff, zij is projectvrijwilliger Indonesië, coördinator en bestuurslid geweest. De dag voelde als een warm bad, er was een hele fijne sfeer, gedegen informatie en georganiseerd door gepassioneerde mensen. En wat mij vooral aantrok is de werkwijze van PBI. PBI is er om lokale mensenrechtenverdedigers te ondersteunen, zonder het werk van hen over te nemen. Dit is wat ik nog steeds het allermooiste vind aan het werk van PBI.
Na deze informatiedag heb ik meegedaan aan het informatieweekend en na een periode van vrijwilligerswerk op het kantoor in Utrecht ben ik eind 2007 naar Nepal gegaan als projectvrijwilliger. Of eigenlijk zat ik eerst in India, in Darjeeling, bij een Nepalese familie voor een talencursus Nepalees. Omdat het Nepalees een hele moeilijke taal is om te leren en ze in het land wel 100 verschillende dialecten en lokale talen spreken werkt PBI in Nepal met tolken. Maar voordat je in het project aan het werk ging kreeg je wel een talencursus om ook zelf in het Nepalees met de lokale bevolking te kunnen communiceren.
Ik heb ruim een jaar in het team in Kathmandu, de hoofdstad van Nepal, gezeten. En na een korte pauze in Nederland heb ik in 2010 nogmaals 7 maanden in het team in een kleine plaats in het zuiden van Nepal gewerkt. Het is bijna niet te omschrijven hoe zo’n ervaring als veldvrijwilliger is. Het is intensief, het is mooi, het is tekenend voor de rest van je leven. Ik heb mensen ontmoet die mij voor de rest van mijn leven nederig maken. Zo begeleidden we een jonge journaliste die tegen alle sociale regels van haar gemeenschap in alleen op de motor op onderzoek ging om verhalen van seksueel geweld tegen vrouwen aan het licht te brengen. “Dit is mijn missie, ik kan niet anders, ondanks alle bedreigingen en tegenslagen ga ik door. Als ze willen dat ik stop moeten ze mij vermoorden.” Dit zei ze in een van onze eerste gesprekken. Zij was 19, ik was 28. Ik had het nooit gedurfd.
Ook heeft PBI mij de kracht laten zien van niet-inmenging. Het mandaat van PBI is de bescherming van lokale mensenrechtenverdedigers. We geven geen inhoudelijk advies of geld. In het begin vond ik dit best moeilijk, want mijn Hollandse, pragmatische brein kon slecht tegen die ellelange vergaderingen waarin iedereen zijn eigen zegje deed zonder dat er ooit een conclusie, laat staan een actielijst uit voort kwam. Maar weken, soms maanden na zo’n vergadering was er toch weer een stapje gezet. Mensen hadden elkaar gevonden, konden met elkaar praten bij een kopje thee. Deze stappen gingen op hun eigen manier, in hun eigen tempo en hielden daarom ook stand. Als ik daar een adviesrol had gehad, waren er vast snel vergaderingen geweest met een duidelijke agenda vooraf en een actielijst achteraf, en het liefst nog een beetje binnen de tijd. Had dit geholpen de mensenrechtensituatie in Nepal te verbeteren? Ik weet het niet. Wat ik wel weet is dat ik door ‘alleen maar’ die buitenstaander te zijn met een heel groot internationaal netwerk achter zich, de mensenrechtenverdedigers hun eigen werk, op hun eigen manier en op hun eigen tempo heb kunnen laten doen. Ik heb de veiligheid van deze mensenrechtenverdedigers kunnen vergroten door aanwezig te zijn.
En dit werk doen we nog steeds. Er zijn sinds mijn tijd in Nepal veel dingen veranderd, zo heeft het Nepal project zelf een hele andere vorm gekregen. Maar de basis is hetzelfde gebleven: bescherming van lokale mensenrechtenverdedigers.
Zelf ben ik na mijn tijd in Nepal in 2010 weer vrijwilliger geworden voor PBI Nederland als Landenspecialist Nepal. Daarna ben ik 4 jaar lang coördinator geweest van PBI Nederland en nu zit ik alweer een hele tijd in het bestuur, sinds voorjaar 2021 als voorzitter. Na ruim 17 jaar is het voor mij nu tijd om een stapje terug te doen. Dat doe ik met een gerust hart want ik heb een fantastische opvolger. Francis Meijners is per april 2023 voorzitter van het bestuur van PBI Nederland. Zelf blijf ik wel nog een tijdje in het bestuur, maar meer op de achtergrond als algemeen bestuurslid. Want zoals PBIer Ingrid Kruiter, zo mooi gezegd heeft: “je kan het meisje wel uit PBI halen, PBI gaat nooit helemaal uit het meisje.”
2022
We begonnen het jaar met een statement waarin wij onze zorgen uitten over de mensenrechtenschendingen in de oorlog in Oekraïne en eindigden met een webinar waarin PBI een podium gaf aan klimaatbeschermers. Dit evenement was met een reden tijdens de COP27 week: de bescherming van mensenrechtenverdedigers en klimaatbeschermers stond niet op de agenda, ondanks het hoge aantal geweldsincidenten in deze groep.
Als PBI Nederland hebben wij in 2022 drie Shelter City gasten mogen ontvangen: Raúl uit Mexico (zijn organisatie werd zelfs genomineerd voor de Mensenrechtentulp 2022!), Marta uit Polen, en Neyls uit Venezuela. Met hen hebben we drie film screenings georganiseerd, gastlezingen gegeven tijdens trainingsdagen en op universiteiten, en Utrechters laten kennismaken met thema’s zoals LGBTIQ+ rechten, vrouwenrechten, bescherming van de democratie, en straffeloosheid. Ook hebben we verschillende Speaker Tours georganiseerd voor mensenrechtenverdedigers uit de projectlanden van PBI en hebben we onze online game ‘Guiding Journey’ gelanceerd!
Kortom, een jaar waarin wij hebben laten zien dat we ons sterk zullen blijven maken voor mensenrechtenverdedigers. Wij blijven overtuigd van de vitale rol die mensenrechtenverdedigers spelen in het versterken van de democratie, het handhaven van de rechtstaat en het beschermen van het klimaat. Samen kunnen we, door hen te beschermen, een vreedzame en rechtvaardige wereld creëren.
Met vriendelijke groet,
Emma Jansen – Voorzitter PBI Nederland