Minder dan twee maanden voor de geplande verkiezingen van 7 november hebben we te maken met een steeds zorgwekkender panorama in Nicaragua.
Augustus eindigde met een bloedbad, vermoedelijk het werk van “kolonisten”, waarbij ten minste achttien inheemse Miskitas en Mayagnas zijn omgekomen in het biosfeerreservaat Bosawás, een beschermd natuurgebied in de Región Autónoma de la Costa Caribe Norte. De inwoners van dit gebied hebben de afgelopen tijd regelmatig te maken gehad met geweld en gebrek aan bescherming van hun rechten naast de algehele verslechtering van het milieu door grootschalige veeteelt, illegale houtkap en mijnbouw. Daarom hebben zij zich genoodzaakt gezien om het grondgebied van hun voorouders te verlaten om hun eigen levens te beschermen. In 2020 uitte het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties al zijn zorgen over de aanhoudende straffeloosheid wat betreft misdaden tegen de inheemse bevolking van Nicaragua.
Daarnaast blijft de onderdrukking van regeringscritici toenemen. In de afgelopen twee maanden heeft de Nicaraguaanse Asamblea Nacional de juridische status van 39 nationale non-gouvernementele organisaties opgeschort, waaronder medische organisaties die kritiek uitten op de wijze waarop de regering de pandemie heeft bestreden. Ook werden in augustus de vergunningen van zes NGO’s uit de Verenigde Staten en Europa ingetrokken, waaronder die van Oxfam en Diakonia. Daarmee staat het totaal van organisaties die sinds 2018 door de Nicaraguaanse regering zijn gesloten nu op 55, met als argument het niet nakomen van wettelijke verplichtingen.
Deze nieuwe maatregelen van de regering komen nadat de Verenigde Staten en Europa de druk op de regering Ortega-Murillo hebben opgeschroefd en nieuwe sancties hebben aangekondigd tegen familieleden en mensen die dicht bij de regering staan, als reactie op de arrestatie van meer dan 30 mensen, onder wie zeven presidentskandidaten, journalisten, leiders van studentenvakbonden en sociale bewegingen en mensenrechtenverdedigers. Zij worden sinds eind mei vastgehouden en in de meeste gevallen is het niet bekend waar zij precies verblijven en hoe het bijvoorbeeld met hun gezondheid gesteld is. Volgens het meest recente rapport van Amnesty International, ¿Dónde están? Desaparición forzada como estrategia de represión en Nicaragua, vormt “de arrestatie gevolgd door het verdoezelen van de verblijfplaats van gedetineerden een gedwongen verdwijning in het licht van de internationale verplichtingen die de Nicaraguaanse staat heeft op het gebied van mensenrechten”.
Te midden van deze golf van arrestaties diskwalificeerde de Hoge Kiesraad de enige oppositiepartij die zich formeel had weten in te schrijven voor de komende presidentsverkiezingen van 7 november. Na deze actie, die volgens de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Rechten van de Mens “deelname van de oppositie aan de nationale verkiezingen wil voorkomen”, oordeelt de Europese Unie dat “de oppositie is uitgeschakeld”.
Reacties van de internationale gemeenschap
Vanwege de verslechtering van de situatie in Nicaragua heeft de Verenigde Staten de visa van honderd aan de regering Ortega-Murillo verbonden personen ingetrokken. Daarnaast heeft de Amerikaanse Senaat een voorstel goedgekeurd waarmee de druk op de Nicaraguaanse regering kan worden opgevoerd en de sancties kunnen worden aangescherpt. Dit kan onder andere leiden tot extra sancties tegen belangrijke personen binnen de Nicaraguaanse regering en zelfs de mogelijke uitsluiting van Nicaragua van het Midden-Amerikaanse vrijhandelsverdrag. Dit voorstel moet nog wel goedgekeurd worden door het Congres.
Tegelijkertijd heeft de Europese Unie beperkende maatregelen opgelegd aan acht mensen, onder wie de vicepresident en First Lady Rosario Murillo, een van haar kinderen en zes hoge ambtenaren die “verantwoordelijk zijn voor ernstige mensenrechtenschendingen of daden die de democratie en de rechtsstaat van Nicaragua ondermijnen”. Daarmee zijn er nu in totaal 14 Nicaraguanen voor wie vanuit de EU beperkende maatregelen gelden.
Nicaraguanen in ballingschap
De Special Monitoring Mechanism for Nicaragua (Meseni) meldt dat er tussen het begin van de protesten in april 2018 en juli 2021 meer dan 103.600 Nicaraguanen naar het buitenland zijn gevlucht. Te midden van de sociale, economische en politieke crisis die er in Nicaragua heerst blijft het aantal mensen dat de afgelopen weken voor ballingschap heeft gekozen alleen maar toenemen. Volgens de United States Customs and Border Protection Service werden er alleen al in juli van dit jaar 13.338 Nicaraguanen gearresteerd aan de zuidelijke grens van de Verenigde Staten, een aantal dat 52 keer hoger ligt dan in januari, waarbij het totaal aantal Nicaraguanen dat de grens tussen Mexico en de Verenigde Staten dit jaar heeft proberen over te steken uitkomt op 32.683 personen. En deze tocht vanuit Nicaragua is niet zonder gevaar. Er zijn bijvoorbeeld verschillende gevallen gemeld van families die het slachtoffer zijn geworden van afpersing of ontvoering door criminele netwerken evenals gevallen van misbruik door Amerikaanse grensautoriteiten. Ook Costa Rica heeft het aantal asielaanvragen in juni zien verdrievoudigen, met 4.328 asielaanvragen in een maand tijd.
PBI Nicaragua in Costa Rica blijft zich inzetten voor de begeleiding van organisaties en personen in ballingschap en maakt zich grote zorgen over de ernstige mensenrechtensituatie in Nicaragua. Lees hier de getuigenissen van enkele Nicaraguaanse mensenrechtenverdedigers die hun belangrijke werk vanuit hun ballingschap in Costa Rica voortzetten.